Na sytuację finansową i działalność Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego S.A. wpływ miały także rozwiązania prawne i regulacyjne oraz zalecenia nadzorcze, które weszły w życie w 2022 roku, w tym w szczególności:
Otoczenie regulacyjno-prawne
Ustawa z 7 kwietnia 2022 roku o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022, poz. 872).
Ustawa wprowadziła m.in. zmiany w ustawie Prawo bankowe, umożliwiające bankom komercyjnym, które działają w formie spółek akcyjnych, utworzenie instytucjonalnego systemu ochrony oraz powiązane z nimi zmiany w ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, w tym zmianę dotyczącą możliwości obniżenia przez Radę Funduszu docelowego poziomu środków systemu gwarantowania depozytów w bankach.
Ustawa z 5 sierpnia 2022 roku o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022, poz. 1692) wprowadziła kolejne zmiany w ustawie Prawo bankowe dotyczące systemu ochrony.
Ustawa z 1 października 2021 roku o gwarantowanym kredycie mieszkaniowym (Dz.U. z 2021, poz. 2133), której celem jest eliminacja bariery przy udzieleniu kredytu hipotecznego w postaci braku własnych środków stanowiących wymagany przez bank wkład własny.
Stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego z 7 marca 2022 roku w sprawie działań mających na celu ograniczenie poziomu ryzyka kredytowego. Zalecenie dotyczy m.in. parametrów wykorzystywanych przez banki przy badaniu zdolności kredytowej, w tym przyjmowania minimalnej zmiany poziomu stopy procentowej w wysokości 5 p.p.
Ustawa z 7 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Ustawa zawiera pakiet wsparcia dla kredytobiorców spłacających kredyty hipoteczne, w tym m.in. zawieszenie spłaty kredytu – tzw. ustawowe wakacje kredytowe, dopłaty do kredytów z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców oraz zapowiedź stosowania zamiennika dla wskaźnika WIBOR.
Ustawa z 5 sierpnia 2022 roku o zmianie ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i pośrednikami (Dz.U. z 2022, poz. 1719). Ustawa zakłada, zwrot przez banki dodatkowych opłat, które kredytobiorca poniósł w okresie oczekiwania na wpis hipoteki do księgi wieczystej.
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2022/1214 z 9 marca 2022 roku zmieniające rozporządzenie delegowane (UE) 2021/2139 w odniesieniu do działalności gospodarczej w niektórych sektorach energetycznych oraz rozporządzenie delegowane (UE) 2021/2178 w odniesieniu do publicznego ujawniania szczególnych informacji w odniesieniu do tych rodzajów działalności gospodarczej.
Regulacja określa warunki, na podstawie których wybrane działalności związane z energią jądrową i gazem ziemnym można uznać za zgodne z Taksonomią, na podstawie której przygotowane są ujawnienia za 2022 rok w zakresie kluczowych wskaźników wyników Grupy Kapitałowej Banku w odniesieniu do dwóch celów środowiskowych: adaptacji do zmian klimatu i łagodzenia zmian klimatu.
Implementacyjne Standardy Techniczne – Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2022/2453 z 30 listopada 2022 roku zmieniające wykonawcze standardy techniczne określone w rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2021/637 w odniesieniu do ujawniania informacji na temat ryzyk z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego. Rozporządzenie określa jednolite formaty ujawniania informacji w zakresie ryzyk ESG, zgodnie z którymi należy dokonywać, począwszy od 2022 roku, ujawnień na podstawie art. 449a rozporządzenia (UE) nr 575/2013.
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/565 z 25 kwietnia 2016 roku uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy.
Od sierpnia 2022 roku firmy inwestycyjne zobowiązane są do pozyskiwania informacji na temat preferencji ESG klienta poprzez ankietę odpowiedniości oraz do przeglądu procesu świadczenia usługi doradztwa oraz procesu oceny odpowiedniości w celu uwzględnienia preferencji ESG klienta.
Dyrektywa delegowana Komisji (UE) 2017/593 z 7 kwietnia 2016 roku uzupełniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do zabezpieczenia instrumentów finansowych i środków pieniężnych należących do klientów, zobowiązań w zakresie zarządzania produktami oraz zasad mających zastosowanie do oferowania lub przyjmowania wynagrodzeń, prowizji bądź innych korzyści pieniężnych lub niepieniężnych.
Transpozycja do regulacji krajowych Rozporządzeniem Ministra Finansów z 11 sierpnia 2022 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz.U. z 2022, poz.1740). Od 22 listopada 2022 roku powstał obowiązek włączania czynników zrównoważonego rozwoju do procesów zarządzania produktem.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 marca 2022 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wyższej wagi ryzyka dla ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach.
Wpływ: spadek wymogów kapitałowych związany z zastosowaniem preferencyjnych wag ryzyka.
Rekomendacja Z Komisji Nadzoru Finansowego dotycząca zasad ładu wewnętrznego w bankach, stosowana w PKO Banku Polskim S.A. od 1 stycznia 2022 roku. Rekomendacja zawiera wytyczne dotyczące: zasad ładu wewnętrznego w bankach, zasad działania i wzajemnych relacji rady nadzorczej i zarządu, zarządzania konfliktami interesów, polityki zlecania czynności na zewnątrz, zasad wynagradzania oraz polityki dywidendowej, zarządzania ryzykiem oraz ujawniania informacji.
Ustawa z 29 października 2021 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tzw. Polski Ład; Dz.U. z 2021, poz. 2105) oraz kolejne przepisy z zakresu Polskiego Ładu, które m.in. zmieniają zasady obliczania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzeń pracowniczych, zmieniają zasady realizacji obowiązków płatnika w zakresie WHT (tj. podatku od źródła), wyłączają z amortyzacji podatkowej budynki i lokalne mieszkalne, rozszerzają obowiązki podatkowe w zakresie CFC (tj. podatku od dochodów zagranicznej jednostki kontrolowanej), zmieniają obowiązki dokumentowania w zakresie tzw. transakcji rajowych oraz dają możliwość tworzenia przez podatników grup VAT, które pozwalają rozliczać podatek łącznie za kilka podmiotów spełniających określone warunki.
Ustawa z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022, poz. 583) oraz inne przepisy, które wprowadzają przywileje podatkowe w zakresie związanym z pomocą udzielaną obywatelom Ukrainy.
Rozporządzenia Ministra Finansów z 30 czerwca 2022 roku dotyczące podatku u źródła (Dz.U. z 2022, poz. 1381 oraz poz. 1382), które wyłączają od 1 lipca do 31 grudnia 2022 roku stosowanie przepisów dotyczących obowiązkowego poboru podatku u źródła przez podmiot prowadzących rachunek papierów wartościowych lub rachunek zbiorczy (tzw. płatnicy techniczni), przy wypłatach przekraczających 2 mln PLN, od należności z papierów wartościowych zapisanych na tych rachunkach.
Jednocześnie na otoczenie gospodarcze Grupy Kapitałowej Banku, w tym sytuację ekonomiczną klientów wpływ miały Tarcze Antyinflacyjne, które w szczególności wprowadziły okresową obniżkę stawek podatku VAT i akcyzy na wybrane produkty (głównie cenotwórcze), w tym m.in. na energię elektryczną i paliwa silnikowe oraz zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej dla gospodarstw domowych.
Reforma wskaźników referencyjnych
Na działalność Grupy Kapitałowej Banku w 2022 roku wpływ miały także zmiany regulacyjno-prawne w zakresie unijnej reformy wskaźników referencyjnych, wprowadzone Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z 8 czerwca 2016 roku w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 z 8 czerwca 2016 roku (BMR).
Od 1 stycznia 2022 roku, w związku z unijną reformą wskaźników referencyjnych i decyzją brytyjskiego organu nadzoru (Financial Conduct Authority – FCA), przestały być opracowywane i publikowane wskaźniki referencyjne LIBOR CHF. Komisja Europejska w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2021/1847 z 14 października 2021 roku w sprawie wyznaczenia ustawowego zamiennika dla niektórych terminów zapadalności stopy LIBOR dla franka szwajcarskiego (CHF LIBOR), które obowiązuje z mocy prawa i jest od 1 stycznia 2022 roku bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, wyznaczyła zamienniki dla wskaźników LIBOR CHF. Zamiennikami tymi są odpowiednio 1-miesięczna albo 3-miesięczna stopa składana SARON ze wskazaną wartością spreadu korygującego. Stopa SARON zastąpiła stopę LIBOR CHF w każdej umowie i instrumencie finansowym na terenie Unii Europejskiej, a więc dotyczyło to również polskich kredytobiorców. Od początku 2022 roku wycofane zostały także wskaźniki LIBOR EUR, LIBOR GBP, LIBOR JPY, LIBOR USD dla tenorów 1W i 2M. FCA rozpoczęło publikowanie tzw. stawek syntetycznych 1M, 3M i 6M dla LIBOR GBP i JPY.
Ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom z 7 lipca 2022 roku zapoczątkowała reformę wskaźnika WIBOR. Wskaźnik WIBOR zostanie wycofany i zastąpiony zamiennikiem. Ustawa zawiera prawną delegację do jego ogłoszenia w drodze rozporządzenia.
Powołana została Narodowa Grupa Robocza ds. reformy wskaźników referencyjnych (NGR), której prace mają na celu zapewnienie wiarygodności, przejrzystości i rzetelności opracowywania i stosowania nowego wskaźnika referencyjnej stopy procentowej. Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej podjął decyzję o wyborze indeksu WIRON jako alternatywnego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej oraz przedstawił Mapę Drogową procesu zastąpienia wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID przez indeks WIRON. Reforma wskaźników referencyjnych w Polsce zostanie zrealizowana do końca 2024 roku, z jednoczesnym wdrożeniem w latach 2023-2024 nowej oferty produktów finansowych opartych o WIRON i pełną gotowością do zaprzestania opracowywania i publikowania wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID od początku 2025 roku.