14.2.1. MSSF 17 główne założenia

MSSF 17, jako nowy standard rachunkowości, zmieni sposób ujmowania, wyceny, prezentacji i ujawniania umów ubezpieczenia. Standard ma zastosowanie do umów ubezpieczenia, umów reasekuracji oraz umów inwestycyjnych z uznaniowym udziałem w zyskach.

Nowy standard definiuje  umowę ubezpieczenia jako umowę, w której jedna strona przyjmuje znaczące ryzyko ubezpieczeniowe od posiadacza polisy i zobowiązuje się do zrekompensowania ubezpieczonemu niekorzystnego efektu wynikającego z, niepewnego przyszłego zdarzenia. Definicja ta jest co do zasady spójna z definicją obowiązującą
w MSSF 4.

Poza zakresem standardu pozostaną m.in. umowy inwestycyjne, gwarancje na produkt wydane przez producenta, gwarancje kredytowe, obligacje katastroficzne i tzw. pogodowe instrumenty pochodne (umowy, które wymagają płatności w oparciu o czynnik klimatyczny, geologiczny lub inną zmienną fizyczną, która nie jest specyficzna dla strony umowy).

Największy wpływ na wystąpienie różnic względem obowiązującego MSSF 4 będą miały:

• wycena zobowiązań i aktywów z tytułu umów ubezpieczenia, która będzie:
  • oparta o wartość najlepszego oszacowania przyszłych przepływów pieniężnych;
  • uwzględniała wartość pieniądza w czasie;
  • obejmowała korektę ryzyka z tytułu ryzyka niefinansowego;
  • uwzględniała oczekiwaną wartość przyszłych zysków;
• rozpoznawanie spodziewanych zysków dla grupy umów ubezpieczenia w czasie, proporcjonalnie do tzw. jednostek świadczonych usług, odpowiadających poziomowi świadczonych usług przez zakład ubezpieczeń w poszczególnych okresach sprawozdawczych;
• rozpoznanie całej spodziewanej straty z tytułu umów ubezpieczenia w momencie, w którym jednostka oceni, że zawarta umowa rodzi obciążenie, co może mieć miejsce na dzień początkowego ujęcia tej umowy lub przy późniejszej wycenie;
• odrębna (od umów z działalności bezpośredniej) wycena zobowiązań i aktywów z tytułu reasekuracji biernej.

Dla celów wyceny umowy ubezpieczeniowe agreguje się w grupy umów. Grupy umów są określane poprzez zidentyfikowanie w pierwszej kolejności portfeli obejmujących umowy podlegające podobnym rodzajom ryzyka ubezpieczeniowego i zarządzane wspólnie. Każdy portfel jest następnie dzielony na kwartalne kohorty (tj. według daty rozpoznania polisy), a każda kwartalna kohorta na następujące trzy grupy:

• grupę umów rodzących obciążenia w momencie początkowego ujęcia;
• grupę umów, w przypadku których w momencie początkowego ujęcia nie istnieje znaczące prawdopodobieństwo, że w późniejszym okresie staną się one umowami rodzącymi obciążenia, oraz
• grupę pozostałych umów należących do portfela, o ile takie umowy występują (w ramach kwartalnej kohorty).

Przepływami pieniężnymi w granicach umowy ubezpieczenia są przepływy pieniężne Grupy Kapitałowej, które są bezpośrednio związane z wykonaniem umowy, w tym przepływy pieniężne, w odniesieniu do których jednostka ma swobodę uznania co do kwoty lub terminu.

Przepływy pieniężne w granicach umowy obejmują m.in:

• składki (łącznie z korektami składek i składkami ratalnymi) od ubezpieczonego oraz wszelkie dodatkowe przepływy pieniężne wynikające z tych składek;
• płatności na rzecz (lub w imieniu) ubezpieczonego, łącznie z roszczeniami, które zostały już zgłoszone, ale nie zostały jeszcze wypłacone (tj. roszczeniami zgłoszonymi), szkodami, które wystąpiły, ale w odniesieniu do których roszczenia nie zostały jeszcze zgłoszone oraz wszystkimi przyszłymi, w odniesieniu do których jednostka ma istotny obowiązek;
• alokację przepływów pieniężnych z tytułu akwizycji umów ubezpieczenia do portfela, do którego należy umowa;
• koszty likwidacji szkód;
• koszty, które jednostka poniesie w związku z realizacją świadczeń rzeczowych wynikających z umowy;
• koszty administrowania polisami ubezpieczeniowymi i obsługi polis;
• podatki od transakcji.

W ramach nowego standardu wymagana jest odrębna prezentacja umów reasekuracji biernej oraz umów ubezpieczenia i reasekuracji czynnej.

W ramach każdej z tych dwóch grup wymagana jest odrębna prezentacja po stronie aktywów i zobowiązań portfeli w zależności od tego czy suma pozycji bilansowych składających się na wycenę portfela ubezpieczeń jest aktywem bądź zobowiązaniem netto.

Dodatkowo na bilansie prezentowana będzie jedynie zagregowana pozycja aktywów i pasywów z tytułu umów ubezpieczenia bez wyodrębnienia takich pozycji jak należności i zobowiązania składkowe, saldo kosztów akwizycji czy rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe.

Standard wymaga także ujawnień ilościowych i jakościowych, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowanych ocen eksperckich i profilu ryzyka jednostki.