36. Kredyty i pożyczki udzielone klientom

Klasyfikacja i wycena kredytów i pożyczek udzielonych klientom do poszczególnych kategorii wyceny jest dokonywana zgodnie z zasadami określenia modelu biznesowego i oceny charakterystyki wynikających z umowy przepływów pieniężnych, o których mowa w nocie „Ogólne zasady rachunkowości dotyczące instrumentów finansowych”.

Do pozycji kredyty i pożyczki udzielone klientom zalicza się:

• należności z tytułu kredytów i pożyczek,
• należności z tytułu faktoringu
• oraz należności z tytułu leasingu finansowego.

Do kategorii kredytów i pożyczek udzielonych klientom wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat zaklasyfikowano następujące produkty: pożyczka gotówkowa, karty kredytowe i kredyty odnawialne, które w zapisach umownych zawierały mnożnik w formule oprocentowania.

Grupa Kapitałowa koryguje wartość bilansową brutto kredytów mieszkaniowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu ujmując wpływ:

• ryzyka prawnego dotyczącego potencjalnych spraw spornych dla portfela kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych oraz istniejących spraw spornych dotyczących ekspozycji kredytowych ujętych na datę bilansową w sprawozdaniu z sytuacji finansowej (patrz „Koszt ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych”)
• ustawowych wakacji kredytowych ujęty w drugiej połowie roku 2022.

Ustawowe wakacje kredytowe wprowadzone zostały Ustawą o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom z dnia 14 lipca 2022 roku (dalej: „Ustawa”), zawierającą pakiet wsparcia dla kredytobiorców spłacających kredyty hipoteczne. Zgodnie z założeniami Ustawy ustawowe wakacje kredytowe dotyczą kredytów hipotecznych udzielonych w złotych polskich i dają możliwość zawieszenia spłaty kredytu na 8 miesięcy w latach 2022 – 2023 – po dwa miesiące w III i IV kwartale 2022 roku i po jednym miesiącu w każdym z czterech kwartałów 2023 roku. Z zawieszenia spłaty kredytu może skorzystać klient, jeśli umowa została zawarta przed 1 lipca 2022 roku, a okres kredytowania kończy się po 31 grudnia 2022 roku. Z wakacji kredytowych można skorzystać wyłącznie w przypadku jednego kredytu. Harmonogram spłaty rat kredytowych, w przypadku skorzystania przez klienta z tego udogodnienia, ulega wydłużeniu o liczbę wykorzystanych miesięcy wakacji kredytowych.

Grupa Kapitałowa uważa, iż uprawnienia klientów do skorzystania przez nich z zawieszenia spłat kredytu stanowią ustawową modyfikację przepływów pieniężnych, która nastąpiła w dniu podpisania Ustawy przez Prezydenta tj. 14 lipca 2022 roku.

Grupa Kapitałowa skorygowała wartość bilansową brutto kredytów hipotecznych na kwotę 3 111 mln PLN dokonując pomniejszenia przychodu odsetkowego. Wartość korekty została ustalona jako różnica wartości bieżącej szacowanych przepływów pieniężnych, wynikających z umów kredytowych, uwzględniającej zawieszenie płatności rat oraz bieżącej wartości bilansowej brutto portfela kredytowego. Kalkulacja straty oparta jest na założeniu, że około 63% klientów posiadających kredyt hipoteczny udzielony w PLN zdecyduje się na skorzystanie z wakacji kredytowych (współczynnik partycypacji klientów).

Kwota straty, oszacowana przy założeniu skorzystania z wakacji kredytowych przez 100% klientów wynosiłaby 4,8 miliarda PLN. Do końca grudnia 2022 roku 285,5 tysiąca klientów Grupy Kapitałowej złożyło wniosek o zawieszenie spłaty kredytu hipotecznego, a łączna liczba zawnioskowanych zawieszonych rat kredytów wyniosła 1 831 tysięcy, (z czego 805,3 tysięcy dotyczyło zawieszeń w 2023 roku), co stanowi 42% maksymalnej liczby rat do zawieszenia dla wszystkich uprawnionych klientów.

Grupa Kapitałowa na 31 grudnia 2022 roku dokonała oceny wystarczalności poziomu straty z tytułu wakacji kredytowych w ujęciu wartościowym, przyjmując następujące założenia:

• stopień partycypacji klientów w wakacjach kredytowych w 2023 roku będzie zbliżony do poziomu z 2022 roku – analiza ta oparta jest na podziale klientów na 4 grupy obrazujące ich dotychczasowy stopień aktywności, na podstawie którego określony został potencjalny stopień aktywności na 2023 roku;
• dla grupy klientów, którzy wnioskowali o wakacje kredytowe w 2022 roku ale na koniec roku nie złożyli wniosków o zawieszenia rat kapitałowo-odsetkowych na 2023 roku uwzględniony został efekt przeszacowania stóp procentowych, kalkulowany na bazie zmiany stóp bazowych pomiędzy datą ujęcia straty na wakacjach kredytowych a 31 grudnia 2022 roku;
• strata dotycząca wszystkich zrealizowanych w 2022 roku oraz zawnioskowanych na 2023 roku zawieszeń rat kapitałowo-odsetkowych została obniżona o efekt przedpłat obserwowany na podstawie zachowania klientów w drugiej połowie 2022 roku oraz prognozowany na 2023 roku, skorygowany ostrożnościowo z uwagi na niepewność w odniesieniu do możliwych przedpłat w 2023 roku;
• na podstawie danych miesięcznych o napływie nowych wniosków w 2022 roku, przy zastosowaniu funkcji ekstrapolacyjnej ustalony został trend wniosków jakie mogą pojawić się do końca programu, na podstawie którego przy zastosowaniu stóp procentowych na 31 grudnia 2022 roku oszacowana została potencjalna strata.

Wyniki powyższej analizy potwierdziły, iż rozpoznana przez Grupę Kapitałową strata z tytułu wakacji kredytowych w wysokości 3 111 mln PLN jest na adekwatnym poziomie. Na wzrost współczynnika partycypacji klientów w przyszłości, a tym samym na poziom kosztów z tego tytułu, mogą potencjalnie mieć wpływ takie czynniki jak wzrost poziomu bezrobocia, zmiana zachowań klientów oraz wzrost rynkowych stóp procentowych.

Dodatkowo Grupa Kapitałowa koryguje wartość bilansową brutto kredytów mieszkaniowych oraz konsumenckich wycenianych według zamortyzowanego kosztu ujmując wpływ potencjalnych zwrotów kosztów dla klientów z tytułu przewidywanej przedterminowej spłaty w przyszłości czynnych kredytów konsumenckich i hipotecznych.

Ujęcia należności z tytułu leasingu finansowego opisano w nocie „Leasing” punkt „Leasing – Leasingodawca”.

W pozycji kredyty i pożyczki udzielone klientom zaprezentowano korektę z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej dla kredytów stanowiących pozycję zabezpieczaną (nota „Rachunkowość zabezpieczeń i pozostałe instrumenty finansowe”).

„Wynik z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe, „Koszt ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych”

Wrażliwość wysokości straty na zmianę współczynnika partycypacji klientów o +/- 10 pp. przedstawia poniższa tabela:

Informacje w zakresie ekspozycji na ryzyko kredytowe zostały szerzej opisane w nocie „Ryzyko kredytowe – informacje finansowe”.