27. Koszty działania

Świadczenia pracownicze obejmują obok kosztów wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych (w tym z tytułu rezerw na świadczenia emerytalno – rentowe, które szczegółowo opisano w nocie „Rezerwy”) także koszty z tytułu pracowniczego programu emerytalnego stanowiącego program określonych składek oraz programu zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze, którego część ujmowana jest jako zobowiązanie z tytułu płatności na bazie akcji rozliczonych w środkach pieniężnych zgodnie z MSSF 2 Płatności w formie akcji (szczegółowo program zmiennych wynagrodzeń został poniżej „Świadczenia dla kluczowego personelu kierowniczego PKO Banku Polskiego S.A.”).

Grupa Kapitałowa tworzy również w ciężar kosztów wynagrodzeń rezerwę na przyszłe zobowiązania z tytułu odszkodowań i odpraw pieniężnych wypłacanych pracownikom, z którymi zostaje rozwiązany stosunek pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a także rozliczenia okresowe z tytułu kosztów przypadających na bieżący okres, które poniesione zostaną w przyszłym okresie, w tym z tytułu premii oraz z tytułu niewykorzystanych urlopów wypoczynkowych po uwzględnieniu wszystkich pozostających do wykorzystania zaległych dni urlopów.

Dodatkowe informacje dostępne również w nocie „Rezerwy”

Koszty rzeczowe obejmują koszty utrzymania majątku trwałego, koszty obsługi informatycznej i telekomunikacyjnej, koszty działalności administracyjnej, koszty promocji i reklamy, ochrony mienia oraz koszty szkoleń.

Opłaty leasingowe w odniesieniu do umów leasingu krótkoterminowego i niskocennego ujmowane są jako koszty w rachunku zysków i strat metodą liniową w okresie trwania leasingu.

 Koszty amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych, w tym aktywów z tytułu prawa do użytkowania ujmowane są w pozycji „Koszty działania”, pozycja „Amortyzacja”.

Koszty amortyzacji aktywów trwałych oddanych w leasing operacyjny ujmowane są w przychodach z tytułu prowizji i opłat w linii „leasing operacyjny i zarządzanie flotą” jako część składowa wyniku z tytułu leasingu operacyjnego oraz zarządzania flotą.

Rozpoczęcie amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych oraz nieruchomości inwestycyjnych następuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek przyjęto do użytkowania, z zastrzeżeniem aktywów z tytułu prawa do użytkowania, dla których rozpoczęcie amortyzacji następuje w tym samym miesiącu, w którym je przyjęto, a jej zakończenie nie później niż z chwilą:

• zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową danego składnika aktywów, lub
• zakończenia okresu leasingu, lub
• przeznaczenia go do likwidacji, lub
• sprzedaży, lub
• stwierdzenia jego niedoboru, lub
• ustalenia w wyniku weryfikacji, że przewidywana wartość końcowa składnika aktywa przewyższa jego wartość bilansową (netto) z uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji wartości końcowej składnika aktywów (wartości „rezydualnej”), tj. kwoty netto, którą Grupa Kapitałowa spodziewa się uzyskać na zakończenie okresu użytkowania, po odliczeniu oczekiwanych kosztów zbycia.

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się metodą liniową, polegającą na systematycznym, równomiernym rozłożeniu wartości początkowej środka trwałego, prawa do użytkowania oraz wartości niematerialnej na ustalony okres amortyzacji, bez względu na możliwość wystąpienia okresów ich niewykorzystywania.

Dla niefinansowych aktywów trwałych przyjmuje się, że wartość końcowa wynosi zero, chyba że istnieje zobowiązanie strony trzeciej do ich odkupienia lub gdy będzie istniał pod koniec użytkowania składnika aktywny rynek i można określić jego wartość na tym rynku.

Koszty związane z nabyciem lub wytworzeniem budynków dzieli się na istotne części składowe tego budynku (komponenty) w przypadku, gdy części składowe posiadają różne okresy użytkowania lub gdy każda z nich dostarcza Grupie Kapitałowej korzyści w inny sposób. Każda część składowa budynku amortyzowana jest odrębnie. Nie amortyzuje się wartości niematerialnych o nieokreślonym okresie użytkowania, które podlegają corocznemu testowi na utratę wartości.

Grupa Kapitałowa prezentuje w tej pozycji przede wszystkim opłaty ponoszone przez Grupę Kapitałową, wynikające z przepisów prawnych regulujących działalność Grupy Kapitałowej, wnoszone na rzecz podmiotów tj. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG), Fundusz Wsparcia Kredytobiorców a także na fundusz pomocowy prowadzony przez System Ochrony Banków Komercyjnych S.A. (SOBK). W pozycji tej Grupa Kapitałowa ujmuje również pozostałe podatki inne niż obciążenia z tytułu podatku dochodowego oraz podatku od niektórych instytucji finansowych, który prezentowany jest w oddzielnej pozycji:

• Składki i wpłaty na BFG – Zgodnie z KIMSF 21 „Opłaty publiczne” – opłaty ponoszone przez Grupę Kapitałową na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego są ujmowane w rachunku zysków i strat w momencie zajścia zdarzenia obligującego. Grupa Kapitałowa wnosi składki na fundusz gwarancyjny banków (kwartalnie) i fundusz przymusowej restrukturyzacji banków (raz do roku). Składki na fundusz gwarancyjny i przymusowej restrukturyzacji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
• Opłaty na rzecz KNF – Opłaty ponoszone przez Grupę Kapitałową na rzecz Komisji Nadzoru Finansowego zgodnie z KIMSF 21 „Opłaty publiczne” ujmowane są w rachunku zysków i strat w momencie zajścia zdarzenia obligującego. Obie opłaty (opłata na pokrycie kosztów nadzoru bankowego oraz opłata na pokrycie kosztów nadzoru nad rynkiem kapitałowym) wnoszone są raz do roku. Opłaty na rzecz Komisji Nadzoru Finansowego stanowią koszt uzyskania przychodu.
• Zryczałtowany podatek dochodowy – Ustawą z 23 października 2018 roku o zmianie m.in. ustaw o podatkach dochodowych wprowadzono możliwość alternatywnego do poboru podatku u źródła opodatkowania 3% podatkiem niektórych odsetek wypłacanych na rzecz nierezydentów. W związku z powyższym, 29 marca 2019 roku Bank złożył w urzędzie skarbowym zawiadomienie o wyborze 3% formy opodatkowania w odniesieniu do:
  • odsetek od pożyczek, które wypłacane są przez Bank na rzecz PKO Finance AB z siedzibą w Szwecji (wybór opodatkowania zgodnie z ustawą dotyczy lat 2014-2022) oraz
  • odsetek od euroobligacji wyemitowanych przez Bank przed 1 stycznia 2019 roku.
• Pozostałe podatki i opłaty – Podatek od nieruchomości, wpłaty dokonywane na rzecz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, podatek od środków transportowych, akcyza, opłaty sądowe i skarbowe, opłaty związane z mediacjami przy KNF, składka na finansowanie działalności Rzecznika Finansowego i jego Biura oraz opłaty komunalne i administracyjne.

Przy szacowaniu długości okresu użytkowania poszczególnych rodzajów rzeczowych aktywów trwałych, w tym oddanych w leasing operacyjny wartości niematerialnych oraz nieruchomości inwestycyjnych uwzględniane są następujące czynniki:

• oczekiwane zużycie fizyczne szacowane w oparciu o dotychczasowe przeciętne okresy użytkowania, odzwierciedlające tempo zużycia fizycznego, intensywność wykorzystania, itp.,
• utrata przydatności z przyczyn technologicznych lub rynkowych,
• prawne i inne ograniczenia dotyczące wykorzystania składnika aktywów,
• oczekiwane wykorzystanie składnika aktywów,
• kwestie związane z klimatem, tj. czynniki klimatyczne mające potencjalny wpływ na zmianę okresu użytkowania składnika aktywów (np. starzenie się, ograniczenia prawne lub niedostępność aktywów),
• inne okoliczności mające wpływ na okres użytkowania tego rodzaju aktywów.

W przypadku, gdy okres korzystania ze składnika aktywów wynika z tytułów umownych, okres użytkowania odpowiada okresowi wynikającemu z tych tytułów umownych. W sytuacji, gdy szacowany okres użytkowania jest krótszy niż okres wynikający z tytułów umownych, przyjmuje się szacowany okres użytkowania. Co najmniej raz w roku weryfikowana jest przyjęta metoda amortyzacji oraz okresy użytkowania.

Okresy amortyzacyjne stosowane w Grupie Kapitałowej PKO Banku Polskiego S.A.:

Wpływ zmiany długości okresu użytkowania dla składników majątkowych podlegających amortyzacji z grupy grunty i budynki przedstawia poniższa tabela:

• „Wartości niematerialne”,
• „Rzeczowe aktywa trwałe”,
• „Rezerwy”,
• „Świadczenia dla kluczowego personelu kierowniczego PKO Banku Polskiego S.A.”,
• „Leasing”.

14 czerwca 2022 roku PKO Bank Polski S.A. wspólnie z 7 bankami komercyjnymi tj. Alior Bank S.A., BNP Paribas Bank Polska S.A., ING Bank Śląski S.A., mBank S.A., Millennium Bank S.A., Bank Polska Kasa Opieki S.A. oraz Santander Bank Polska S.A. (Banki-Uczestnicy) utworzył system ochrony banków komercyjnych, o którym mowa w rozdziale 10a ustawy Prawo bankowe i który podlega nadzorowi KNF.

Zadaniem systemu ochrony jest zapewnienie płynności i wypłacalności Banków-Uczestników na warunkach i w zakresie określonym w umowie systemu ochrony, a także wspieranie przymusowej restrukturyzacji prowadzonej przez BFG. Banki-Uczestnicy utworzyły System Ochrony Banków Komercyjnych S.A. jako Jednostkę Zarządzającą systemem, której kapitał zakładowy wynosi 1 milion PLN. SOBK utworzył fundusz pomocowy w celu zapewnienia środków na finansowanie zadań systemu ochrony, który jest zasilany z wpłat banków – uczestników systemu. Każdy z Banków – Uczestników został zobowiązany do wpłaty kwoty odpowiadającej wysokości 0,40% kwoty środków gwarantowanych na koniec pierwszego kwartału 2022 roku. Wartość wpłaty Banku do funduszu pomocowego wynosiła 872 miliony PLN i została wniesiona 2 sierpnia 2022 roku. W III kwartale 2022 roku, Bank w celu zapewnienia środków na finansowanie zadań systemu ochrony, dokonał kolejnej wpłaty na rzecz funduszu pomocowego, zarządzanego przez SOBK, w wysokości 84 miliony PLN. Łącznie w 2022 roku Bank wpłacił do funduszu pomocowego 956 milionów PLN.

Ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom z 14 lipca 2022 roku wprowadziła zmiany w zakresie działania Funduszu Wsparcia Kredytobiorców, który oferować będzie wsparcie kredytobiorcom maksymalnie do 2 000 PLN miesięcznie, wypłacane nawet przez 36 miesięcy. Spłata wsparcia rozpocznie się po dwóch latach w równych i nieoprocentowanych 144 ratach. Część wsparcia może zostać umorzona tym klientom, którzy terminowo spłacą 100 pierwszych rat. Klient może skorzystać ze wsparcia gdy spełniony jest jeden z poniższych warunków:

• co najmniej jeden z kredytobiorców ma status bezrobotnego;
• miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego przekraczają 50 procent miesięcznych dochodów;
• miesięczny dochód po odjęciu kosztów kredytu nie przekracza w 2022 roku 1 552 PLN /osobę w gospodarstwie jednoosobowym oraz 1 200 PLN /osobę w gospodarstwach wieloosobowych.

Z tego tytułu Fundusz został zasilony dodatkowymi środkami w kwocie ok. 1,4 mld PLN do końca 2022 roku. Grupa Kapitałowa ujęła w 2022 roku koszt z tytułu dodatkowych wpłat na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców w wysokości 314 milionów PLN.